Thầy thắp “lửa chữ” và “lửa lòng” rồi truyền cho học sinh
Đó là những lời khai mạc mở đầu Hội thảo của của cô giáo Nguyễn Thị Nhiếp – Hiệu trưởng Trường THPT Phan Huy Chú – Đống Đa, Trưởng Ban tổ chức Hội thảo. Trả lời phóng viên về ý nghĩa của Hội thảo cô Nhiếp nhấn mạnh: Tên cuộc hội thảo của chúng tôi đã gửi một thông điệp về Tài và Tâm của nghề dạy học “Đổi mới phương pháp dạy học là không bỏ rơi học sinh nào trong lớp”. Hội thảo là nơi các thầy, cô bên nhau và bàn về việc làm sao dạy học không “bỏ rơi”, “bỏ sót” học trò nào. Để thành công hơn và không ai một mình trong công việc, trong cuộc đời, chúng ta kết nối bằng những chân thành và đồng lòng tha thiết vì sự tiến bộ.
Được biết, năm học trước cụm trường Đống Đa (Hà Nội) đã có Hội thảo về tạo sinh khí dạy học, trả lời về vấn đề này cô giáo Nguyễn Kim Anh, giáo viên môn Ngữ Văn (Trường THPT Phan Huy Chú – Đống Đa) chia sẻ: “Chúng tôi đã bàn về nỗ lực tạo sinh khí cho các giờ dạy học, nhưng có sinh khí mới chỉ là thu hút được nhiều học sinh, chứ chưa thể là thu hút tất cả. Mà mục tiêu không bỏ rơi học sinh nàotrong lớp là cần chinh phục toàn thể người học. Làm được thế, người dạy sẽ nâng được bậc nghề thầy hơn cả tạo sinh khí. Như vậy, đảm bảo không bỏ rơi học sinh nào trong lớp đã là yêu cầu cao hơn tạo sinh khí trong giờ học.
Tại Hội thảo các thầy cô đã nhận diện sự “bỏ rơi”. Đó là khi có con học vững, ta yên tâm quên mà không “kết nối” sức học của con với trình độ của lớp – ta đã bỏ rơi học trò giỏi. Với con quá yếu kém ta nghĩ cần chú trọng dạy số đông – ta bỏ rơi trò học yếu. Trong một đôi tiết, ta thấy nhóm học sinh sức học bình thường biết làm bài đủ đạt yêu cầu, ta buông không nâng cao, xoáy sâu – ta bỏ rơi tốp học sinh trung bình.
Những người làm thầy đã nói cùng nhau: “Hãy đứng vào vị trí của phụ huynh, ta sẽ hiểu tâm lý khi con ta bị bỏ rơi trong chính lớp học của con. Thầy cô và các bạn đang cuốn theo vào một bài học nào đó, con của ta ở bên lề. Con ghi chép bài chiếu lệ, con buồn ngủ… Đành rằng có lỗi của con chểnh mảng nhưng cô và và bạn đã thực hết lòng với con ta chưa? Nếu chưa, nghĩa là con ta đã bị bỏ rơi rồi!”
Đúng là, đã làm thầy, không ai muốn mình chỉ là thợ dạy mà khước từ vai trò của nhà giáo dục, vai trò của người “kỹ sư tâm hồn”. Làm đúng vai trò đó, người thầy không chỉ xóa được việc bỏ rơi học sinh mà còn tự cứu tình yêu nghề trong mình giữa muôn ngàn thử thách.
Nhà sư phạm, nhà khoa học và người nghệ sĩ
Cô giáo Ngô Thị Thành, giáo viên môn Lịch sử, Tổ trưởng Tổ Xã hội trường THPT Phan Huy Chú – Đống Đa nêu vấn đề nếu không tinh trong bao quát, một số học sinh sẽ bị “bỏ rơi” khi thiếu tập trung, khi không hiểu bài và có những yếu tố tâm lý, tình cảm khác tác động. Giáo viên còn cần tính toán lượng kiến thức phù hợp với mỗi đối tượng học sinh. Các cấp độ kiến thức được tổ chức phân bổ xen kẽ trong các giờ học đảm bảo các hoạt động tối đa của học sinh. Người thầy biết cách “hút” học sinh vào bài giảng thông qua việc đa dạng hóa các hoạt động dạy – học của giáo viên và học sinh là rất quan trọng. Để một tiết dạy thật sự thành công, đem lại hứng thú cho học sinh, trong một người thầy phải hội đủ cả 3 yếu tố: Nhà sư phạm, nhà khoa học và người nghệ sĩ.
Cô giáo Dương Hồng Hạnh, giáo viên môn Tin học củaTrường THPT Kim Liên đã trao đổi trong bài tham luận của mình: “Thực tế, có học sinh không giỏi môn lập trình, nhưng rất giỏi sử dụng các phần mềm công cụ, có học sinh lười ghi chép nhưng lại tích cực kiếm tìm thông tin bài học trên Internet… do vậy, hình thức thuyết trình làm các em phát huy được tối đa các sở trường của mình. Có em đã tâm sự thật lòng, nếu không tìm kiếm tư liệu bài học trên Internet, thì em chỉ dùng Internet cho việc chơi game. Việc chỉ định kiếm thông tin trên Internet cũng làm các em dần có thói quen học tập và tìm hiều các nguồn thông tin bổ ích trên mạng”.
Cô Hạnh còn đưa ra kinh nghiệm để không bỏ rơi học sinh là cuối giờ, đôi khi tôi dành 5 phút cuối cho các em viết một bài Thu hoạch với nội dung yêu cầu các em viết tóm tắt lại các kiến thức đã biết, phần kiến thức chưa hiểu, các em yêu cầu gì từ phía giáo viên sau buổi học hôm nay.
Thầy giáo Hoàng Trung Thuấn, giáo viên môn Vật Lý (Trường THPT Phan Huy Chú – Đống Đa thì trăn trở: Làm sao để các em thích bài học hôm nay? Thầy đưa ra giải pháp : Soạn bài theo hướng ứng dụng nhiều hơn, đưa các bài học thực tiễn vào bài học. Thầy Thuấn cho biết: Lượng kiến thức khó tôi chỉ mang tính thông báo để học sinh có thể hình dung đó là cơ sở khoa học để áp dụng, hướng dẫn các em tìm hiểu kiến thức môn học. Bên cạnh đó, tôi nghĩ rằng: Dạy học là một nghệ thuật truyền đạt và chia sẻ kiến thức mà người giáo viên như một nghệ sĩ thực thụ thực hiện công việc để chạm vào những cảm xúc, những nhu cầu muốn học hỏi của con người.
Cô giáo Lê Thị Hồng Vân, giáo viên môn Tiếng Anh (Trường THPT Phan Huy Chú – Đống Đa) tâm sự: Để không “bỏ sót” học sinh nào trong lớp đòi hỏi ở giáo viên rất nhiều thời gian và công sức; giáo viên phải luôn lắng nghe và hiểu trò, hiểu mình và điều chỉnh mình cho phù hợp với trò.
Với cách đặt vấn đề rất gắn với đời sống thầy giáo Nguyến Minh Đức, giáo viên môn: Toán – Tin, Trường THPT Phan Huy Chú – Đống Đa nói: “Mỗi trường học, mỗi lớp học là một xã hội thu nhỏ. Trong xã hội đó không phải tất cả 100% con người là như nhau mà có phân hóa nhiều tầng lớp khác nhau, đặc thù khác nhau, ý chí cũng khác nhau. Trong lớp học cũng vậy, không phải trình độ nhận thức của học sinh là như nhau mà nó chia làm nhiều mức khác nhau: yếu, trung bình, khá và giỏi. Quan điểm của tôi khi đứng trên bục giảng làm sao để mỗi học sinh sau mỗi bài học đều cảm nhận được cái riêng trong kiến thức của chính mình, để nắm bắt tốt nhất kiến thức của bài học đó. Và tâm niệm của tôi: “Không sợ học sinh yếu kém và chỉ lo khi các em không có ý chí”.
Là một cô giáo dạy môn Hóa học, cô Trần Thị Thanh Thủy đến từ Trường THPT Lê Quý Đôn – Đống Đa cũng đã có phát biểu rất sáng rõ tại hội thảo: Cần cho học sinh thấy được sự cần thiết của môn học, thấy được tính hai mặt của một vấn đề để có cách ứng xử phù hợp trong cuộc sống. Hiện nay cái “tôi” của một số học sinh rất lớn nên trong tiết dạy giáo viên cần tạo cơ hội cho học sinh học kém được tham gia xây dựng bài để học sinh thấy được vai trò của cá nhân với tập thể từ đó em sẽ cố gắng hơn.
Yêu trò và tâm huyết với nghề
Cô giáo: Nguyễn Thị Tuyết, Nhóm trưởng nhóm: Địa lý, Trường THPT Phan Huy Chú – Đống Đa chú trọng đến tình cảm thầy trò. Trước tiên, hơn hết, người thầy cần phải “tìm cách” yêu nghề, yêu trò và tâm huyết với nghề. Yêu nghề, người thầy sẽ luôn luôn tự học, tự nâng cao chuyên môn, trăn trở về phương pháp để có những bài giảng hay. Say nghề, người thầy sẽ vượt qua những hạn chế của bản thân, của hoàn cảnh khách quan để làm tốt công việc của mình. Yêu trò, người thầy sẽ có cái nhìn đầy bao dung, độ lượng, tránh nóng nảy một cách đáng tiếc.
Là một cô giáo trẻ, cô Đoàn Kiều Anh, giáo viên dạy Vật lý của Trường THPT Phan Huy Chú – Đống Đa bày tỏ: Trong vai trò là một giáo viên bộ môn, tôi không thể hiểu hết mọi tâm tư tình cảm của mỗi HS mà tôi chỉ cố tìm hiểu những suy nghĩ, nguyện vọng, thái độ của HS đối với bộ môn của mình (thậm chí là đối với tính cách của chính mình). Có nhiều ý kiến, nhưng tôi có thể chia làm 3 nhóm học sinh thể hiện cho 3 thái độ đối với bộ môn Vật lý của tôi: Nhóm ủ rũ gồm những học sinh mất nền tảng cơ bản, không chịu nghe tiếp thu những bài mới. Nhóm bằng lòng và nhóm 3 là nhóm khát vọng. Sau đó, cô giáo có cách dạy với từng nhóm.
Đúng như lời của cô giáo Nguyễn Thị Nhiếp, Trưởng Ban tổ chức Hội thảo, một hội thảo dù thành công mấy thì cũng chỉ là bước khởi đầu. Mong các thầy cô giáo tham dự cảm nhận được điều gì chạm đến trăn trở của mình thì cùng đem vào thực tế để có lợi nhất cho các học trò. Cô Nhiếp nói: “Chúng tôi xin không đặt nặng phân biệt rạch ròi đồng chí là giáo viên trường nào và dạy đối tượng học sinh ra sao, vì mỗi chúng ta khi đã chọn nghề làm thầy thì học trò ở đâu cũng là trò, dạy học ở đâu cũng là cống hiến. Chúng tôi trân trọng mời các bạn đến để cùng vun nghề, trồng nghiệp. Chúng ta sống trong thời toàn cầu hóa, việc phát triển giáo dục hay đổi mới phương pháp dạy học thiết nghĩ cũng không chỉ nằm trong khuôn viên bất cứ một ngôi trường nào”.
Về dự Hội thảo, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Hoàn – Phó vụ trưởng Vụ Trung học phổ thông, Bộ GD&ĐT đã phát biểu đánh giá việc tổ chức Hội thảo của những người làm thầy rất yêu nghề là rất đáng quý. Theo ông Hoàn, cách nhìn nhận vấn đề rất cụ thể và tâm huyết ở Hội thảo này có ý nghĩa thiết thực. Với mỗi người tham dự chỉ cần nghĩ sâu về một vấn đề được bàn, để biến thành hành động thì Hội thảo cũng đã thành công và hữu ích với sự nghiệp giáo dục”.
Nhật Anh
