Xuất phát điểm

Cách đây 20 năm, lúc đó tôi còn đang làm công tác tác tại trường THPT Chu Văn An thì ngày 12/8/1997, tôi nhận đươc quyết định điều động của UBND thành phố HN về làm hiệu trưởng trường THPT bán công Phan Huy Chú. Nhận tờ quyết định từ Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội trao cho, tôi thật sự vừa mừng, vừa lo. Mừng vì sự tin tưởng của lãnh đạo thành phố, của Sở trao trách nhiệm cho mình, nhưng lo thì nhiều lắm. Điều tôi lo lắng nhất là trường Phan Huy Chú là trường đầu tiên trực thuộc Sở GD&ĐT Hà Nội thí điểm thực hiện mô hình mới: Mô hình bán công. Lúc đó BGH chỉ có hai người: Tôi và cô giáo Hiệu phó Nghiêm Hồng Hoàng đều đến từ trường công lập. Với mô hình bán công thì mọi hoạt động của nhà trường đều dựa vào nguồn thu học phí của học sinh. Thời điểm đó chỉ được phép thu học phí cao hơn chút ít so với Hệ B công lập. Tóm lại nhà trường tự chủ tài chính, nhà nước chỉ đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị ban đầu. Nhà trường tự trả lương cho cán bộ, giáo viên, nhân viên biên chế và hơp đồng (biên chế không quá 20 người). Điều chúng tôi lo là trường chưa phát triển, mới thành lập, hè đến học sinh nghỉ học không biết tự hoạch toán ra sao? Để trả lương cho biên chế. Tôi suy nghĩ phải căn cứ vào tình hình thực tế mà vân dụng mô hình bán công như thế nào? Mới là điều quan trọng, dù sao đây vẫn là cơ chế mở.

Khởi đầu nan…

Ngày đầu tiên, tôi đến trường Phan Huy Chú là ngày 15-8-1997. Tiếp tôi là môt anh cán bộ công trường, anh ấy nhiệt tình dẫn tôi đi thăm quan toàn bộ khu trường vừa mới xây xong, chưa bàn giao cho Sở. Cảm giác đầu tiên với tôi, nơi đây thật sự vẫn còn là một công trường. Diện tích trường rộng hơn một héc ta, có tòa nhà xây 4 tầng dành cho 18 phòng học và một số phòng chức năng, có khu hiệu bộ xây 2 tầng, có nhà thể chất.... Sân trường rộng nhưng ngổn ngang gạch vỡ, đất cát, lúc đó trời nắng chang chang mà không một bóng cây, không có nước máy chỉ có một giếng khoan ở giữa sân trường. Thăm quan lớp học thì bảng, bàn ghế chưa có, phòng làm việc thì không ghế, không bàn sặc mùi vôi vữa. Tóm lại, cơ sở vật chất còn ngổn ngang, bừa bộn, thiếu đủ mọi thứ. Học sinh tuyển như thế nào khi mà các trường THPT cơ bản đã tuyển sinh xong. Đặc biệt công tác tuyển nhân sự ra sao? Để kịp ổn định tổ chức. Khi đó BGH - tôi và cô Nghiêm Hồng Hoàng là hai người đầu tiên về công tác tại trường đều thống nhất bằng mọi cách trường Phan Huy Chú vẫn khai giảng đúng ngày 5/9/1997 như các trường khác, dù lúc đó chỉ còn hơn 2 tuần. Đây là thử thách đầu tiên, thành công sẽ là động lực lớn cho thầy và trò đến với ngôi trường mới thực hiện mô hình mới.

Thế rồi, với tất cả nhiệt tình, tinh thần trách nhiệm của BGH, thầy cô giáo, anh em đồng nghiệp, sự giúp đỡ của Sở GD-ĐT, của địa phương phường Láng Hạ..., nhà trường đã vượt qua thử thách ban đầu.

Từ những người thầy đầu tiên đến lứa học trò năm thứ nhất của ngôi trường

Ngày khai giảng năm học đầu tiên được thực hiện đúng dự định. Bây giờ nhớ lại ngày đó, mà như hiện ra trước mắt. Lễ khai giảng được tổ chức tại nhà thể chất thật gọn gàng, ấm cúng. Tham dự có 230 học sinh lớp 10 được tuyển vào trường, đến từ các trường THCS ở Hà Nội, đông nhất vẫn là quận Đống Đa và Ba Đình. Chúng tôi cũng thật bất ngờ dù tuyển sinh muộn mà vẫn được 5 lớp, đặc biệt số học sinh khá, giỏi cũng đươc hơn 1 lớp, đó là điều ngoài mong muốn. Đội ngũ giáo viên dự khai giảng chỉ có hơn 10 người. Đặc biệt 5 thầy cô giáo chủ nhiệm năm hoc 1997-1998 là những thầy, cô tâm huyết với nghề, là những người đặt nền móng đầu tiên xây dưng truyền thống nhà trường. Đó là thầy Nguyễn Việt Hưng giáo viên môn Toán chủ nhiệm lớp 10A1, cô Nguyễn Như Hương giáo viên môn Văn chủ nhiệm lớp 10A2, cô Nguyễn thị Hồng Oanh giáo viên môn Lý chủ nhiệm lớp 10A3, cô Bùi Thị Thu Cúc giáo viên môn Toán chủ nhiệm lớp 10A4 và thầy Nguyễn Quốc Khánh, giáo viên Lý chủ nhiêm lớp 10A5

Khóa học đầu tiên đối tượng học sinh đến từ khắp nơi (có cả tỉnh ngoài) vì vậy nhà trường thống nhất quan điểm: ngay từ đầu phải xây dựng cái gốc đó là xây dựng nề nếp, kỉ cương đặc biệt nề nếp kỷ luật, học tập của học sinh. Mười qui định với học sinh (sau khi có sự cam kết của phụ huynh) nhằm đưa các em vào nếp: từ đầu tóc, quần áo, tác phong đến thái độ học tâp, kỷ luật. Thực tế để đưa học sinh vào nề nếp là việc làm không dễ. Nhưng với kinh nghiệm giáo dục, lòng nhiệt tình các thầy cô vừa nghiêm khắc, vừa kiên trì lại tâm lý, tình cảm nên đã thu được kết quả giáo dục đáng kể. Các em không nhưng tuân thủ kỷ luật mà còn kính trong, quí mến các thầy, cô giáo. Do vậy ngay từ năm hoc đầu tiên, trường Phan Huy Chú đã có tiếng vang về nề nếp, kỉ cương dạy và học

Tôi nhớ mãi câu nói xưa “không thầy đố mày làm nên”. Đúng vậy, trong nhà trường vai trò nhà giáo là quan trọng nhất quyết định kết quả giáo dục, đào tạo. Đầu tiên phải bắt đầu từ chất lượng cán bộ quản lý, rồi đến giáo viên, nhân viên nhà trường. Điều đó được thể hiện rõ trong cả quá trình phát triển của nhà trường. Khóa 1 (1997-2000), đến với trường Phan Huy Chú là các thầy, cô giáo thuộc nhiều thế hệ già có, trẻ có. Thầy, cô có tuổi giàu kinh nghiệm như cô Nguyễn Thị Thân dạy văn, cô Vũ Thị Huệ dạy Địa, cô Trần Minh Hiển dạy Sử, cô Bùi Thị Thu Cúc dạy Toán, thầy Phùng Tuấn Việt dạy lý, thầy Lê Ngọc dạy hóa... về từ các trường THPT có tên tuổi như: Chu Văn An, Phan Đình Phùng, Nguyễn Trãi... Mặc dù các thầy, cô đã có nhiều năm kinh nghiệm ở các trường công lập nhưng vẫn muốn đươc thử thách ở trường mô hình mới: mô hình bán công. Những cô giáo trẻ có năng lực, có ý chí phấn đấu sau nay là giáo viên dạy giỏi như cô Nguyễn Thị Nhiếp, cô Nguyễn thị Tuyết, cô Lê thị Hồng Hạnh… Điều chúng tôi cảm nhận và tự hào là có đội ngũ giáo viên thật sự tâm huyết với nghề, khiêm tốn học hỏi và đặc biệt hết lòng vì học sinh. Thầy, cô giáo của trường đều hiểu đối tương học sinh trình độ không đồng đều, yếu kém còn nhiều nên phải có phương pháp giảng dạy và giáo dục phù hợp. Muốn vậy từ BGH, các giáo viên chủ nhiệm đến các bộ môn phải sát với học sinh và nhất là nắm được tâm tư, nguyện vọng của các em. Cho nên ngay từ năm đầu tiên trường Phan Huy Chú đã tổ chức lấy ý kiến, nguyện vọng của học sinh về mọi mặt hoạt động của nhà trường từ giảng dạy, giáo dục đến quản lý. Công tác này năm học nào cũng làm và duy trì đến bây giờ. Vì thật sự rất có tác dụng đến kết quả giáo dục nhà trường, là thông tin quan trọng để BGH, thầy cô giáo điều chỉnh phương pháp công tác, giảng dạy, giáo dục... của mình. Nhờ phát huy dân chủ, thu thập chon lọc được nhiều thông tin đã giúp BGH nắm sát tình hình nhà trường, kịp thời động viên các thầy, cô giáo dạy tốt được học sinh kính trọng, quí mến.

Tôi nhớ năm học đầu tiên, Hội đồng giáo dục nhà trường chỉ có 25 cán bộ, giáo viên, nhân viên nhưng ai cũng muốn đóng góp công sức của mình để chia sẻ bớt những khó khăn cho nhà trường. Mỗi người một việc tùy theo khả năng giúp trường như: đi mượn bàn ghế học sinh cho 5 phòng học để kịp khai giảng, lắp hệ thống phát thanh, tổ chức học sinh lao động chăm sóc cây mới trồng ,làm sân bóng đá mi ni, đi mượn đồ dùng thí nghiệm từ trường bạn... Thư viện có phòng nhưng rỗng không, bên trong không có sách, truyện. Thế rồi mỗi người đóng góp sách truyện một ít, cả phụ huynh cũng tham gia nên ngay năm đầu tiên đã có hơn trăm đầu sách các loại để thư viện có thể hoạt động được.

Thời gian trôi đi, thấm thoát đã 20 năm với 7300 ngày nhưng những kỉ niệm ban đầu của năm học đầu tiên, khóa học đầu tiên (1997-2000) vẫn mãi mãi trong tôi. Nhưng ngày tháng “vạn sự khởi đầu nan” đầy khó khăn, vất vả, thấm đậm mồ hôi sức lực của thầy và trò, nhưng là những kỉ niêm đẹp khó quên.

Sang tuổi 20, tuổi thanh xuân tuổi đẹp nhất

Mái trường mang tên nhà sử học lỗi lạc Phan Huy Chú đã bước sang tuổi 20, tuổi thanh xuân tuổi đẹp nhất của cuộc đời. Hai mươi năm thời gian, nhưng cũng đủ để tạo dựng một bức tranh đẹp về một nhà trường. Thật vậy, vẫn tại địa diểm đất Nam Thành Công, ngôi trường cũ cách đây 7 năm đã được xây lại hoàn toàn mới (trừ khu hiệu bộ). Trường mới khang trang, bề thế với đầy đủ trang thiết bị hiện đại, được công nhận đạt chẩn quốc gia, phuc vụ tốt cho việc dạy và học. Phan Huy Chú đã trở thành môi trường sư pham lí tưởng tọa lạc giữa khu “đất vàng” Thủ đô.

Điều tôi muốn nói ở đây là mô hình bán công trường thực hiện chỉ đươc 10 năm (từ 1998 đến 2008). Năm học 2007-2008 thực sự là bước ngoặt của nhà trường. Năm học đó Bộ GD&ĐT quyêt định xóa bỏ mô hình bán công và chỉ đạo các địa phương, các nhà trường tùy theo tình hình thực tế chuyển đổi sang tư thục hoặc công lập. Lúc đó tôi nhận được nhiều lời khuyên nên chuyển trường Phan Huy Chú sang tư thục vì địa thế trường quá đẹp, khu vưc dân cư dân trí cao... đủ sức canh tranh với các trường công lập. Nhưng tôi suy nghĩ khác: thực tế mô hình bán công rất gần với mô hình công lập tự chủ tài chính (lúc đó đang soạn thảo), đôi ngũ giáo viên của trường cả biên chế và hơp đồng đều có tâm với nghề cần sự ổn định để phát huy hết khả năng của mình đóng góp xây dựng trường phát triển tốt. Tôi thống nhất trong liên tịch, báo cáo Sở GD&ĐT xem xét cho trường chuyển đổi sang công lập tự chủ tài chính. Tháng 03/2008, tôi nghỉ chế độ, nhưng điều tôi rất mừng là cô giáo Hiệu trưởng Nguyễn thị Nhiếp và BGH mới vẫn giữ vững quan điểm chuyển đổi mô hình trường như vậy. Đến tháng 12/2008 trường Phan Huy Chú là trường đầu tiên ở Hà Nội được hoạt động theo mô hình công lập tự chủ tài chính toàn phần. Tôi suy ngẫm lại, trường Phan Huy Chú đã có hướng đi đúng cho đến bây giờ mô hình này xã hội rất quan tâm, phù hợp với xu hướng phát triển của thời đại là tự chủ tài chính và giảm biên chế.

20 năm của những tấm lòng và trí tuệ

Kết quả giáo dục toàn diện của trường Phan Huy Chú trong 20 năm đã nói lên tất cả tấm lòng và trí tuệ của các thế hệ thầy, cô giáo tham gia giảng dạy mái trường này. Khó khăn, trở ngại đã vượt qua là nhờ hoc sinh, phụ huynh luôn tin tưởng vào chất lượng giáo dục đào tạo của nhà trường, vào tâm đức ,trí tuệ của người thầy nơi đây. Điều tôi đúc kết trong 20 năm, các thầy cô về mái trường thân yêu này đã hội tụ được tiêu chí “tâm sáng, chí bền” là cơ sở tao dựng niềm tin. Năm học 2008-2009 trường bước sang giai đoạn mới, chính thức hoạt động theo mô hình công lập tự chủ tài chính toàn phần với cơ chế mở hơn nhiều so vơi bán công. Với sức trẻ, với sự năng động, sáng tạo cô giáo Hiệu trưởng Nguyễn thị Nhiếp và sau này thầy giáo Hà Xuân Nhâm cùng với đội ngũ các thầy cô giáo thế hệ 7x, 8x và cả 9x nữa đã xây dựng trường Phan Huy Chú có thương hiệu, được công nhận là trường THPT chất lượng cao của Thủ Đô.

Tôi thật sự tự hào được công tác từ những ngày đầu tiên tại mái trường Phan Huy Chú thân yêu, được đóng góp công sức của mình trong 11 năm gắn bó. Tôi vui mừng vì nhà trường hôm nay ở tuổi 20 đã trưởng thành lên rất nhiều cả về “chất” và”lượng” là địa chỉ tin cậy của học sinh, là nơi phụ huynh yên tâm vào sự giáo dục đào tạo của trường. Tôi cũng tin tưởng bây giờ và sau này trường Phan Huy Chú vẫn mãi mãi là “Nơi ấy có một ngôi trường, rộn ràng ấm áp tình thương. Nơi ấy có những thầy, cô hết lòng vì học sinh thân yêu...” (trích từ bài hát “Hát về mái trường thân yêu” tác giả nhạc sĩ Phạm Tuyên sáng tác về trường Phan Huy Chú).